babycare

   

 Хүүхдийнхээ оюун сэтгэхүйг хөгжүүлэх гэж хүчлэх нь буруу

Хүүхдүүдийнхээ хөгжлийн түргэсгэхэд эцэг эхчүүд нь ямар их үүрэг гүйцэтгэж болох тухай олон сайхан жишээ байдаг. Эрт хэлд орж уншиж сурсан, тэр бүү хэл математикийн чадвар эзэмшсэн гээд бяцхан онцгой хүүхдүүдийн талаар бид сонрож л байсан. Хэрвээ зохих орчныг нь бүрдүүлж өгвел ямар ч хүүхэд авъяас ‘чадвараа өндөр хөгжүүлж чадна. Харин бага насанд нь хэт олон хичээл сургалтаар дарахаас болгоомжлох хэрэгтэй. Мөн эцэг эхчүүд нь хүүхдээ хөгжимчин болгох гээд математикийн хичээлд муу авахад нь тоохгүй байвал зорьсондоо хүрч болох л байх. Хамгийн гол нь энэ зорилгод хүрэхэд хөгжих ёстой бусад талууд хоцрогдож хохирох уу гэдгийг сайтар бодох ёстой аж. Тухайн хүүхэд өөрөө сонгосон салбартаа хэр их сонирхолтой санаачилгатай байгааг анхаарах хэрэгтэй. Эцэг эхчүүд еөрсдийн биелүулж чадаагүй хүсэл мөрөөдлөө хүүхэддээ тулган биелүүлэхийг шаардахын өмнө хүүхдийнхээ сонирхол хандлагыг сайн таних ёстой гэдгийг анхааруулахад илүүдэхгүй болов уу. Хүүхдээ хөгжүүлэхийн тулд биеэ даасан ,чөлөөтэй байлга Саяхан Москвагийн сэтгэл судлаач нар дараах туршилтыг хийжээ. 8-9 насны хүүхдийн танин мэдэх хэрэгцээг судалж туршилтад ээж нарыг нь хамт оруулжээ. Олон сонирхолтой тоглоом, ном бүхий өрөөнд ээж хүүхэд хоёрыг сэтгэл судлаач урьж оруулаад “дуртай зүйлээ хийгээд намайг түр хүлээж байгаач” гэж хэлээд нэг талаасаа харагддаг толины цаана нуугдан ээж хуүхдүүдийг ажиглажээ. Энэ хооронд ээжүүд ч хүүхдүүд ч янз бүрийн зүйлийг хийж байсан ч энд үндсэн 4 хандлага ажиглагдаж байв. Эхний хандлага нь бүх л санаачлагыг ээж гаргаж “энэ номыг уншъя” “ийм тоглоом тоглоё” гэх зэргээр хүүхэддээ санал болгож байв. Хоёр дахь ээжүүдтуршилт явуулж байсан ажилтнуудыг даруйхан дуудаж” энэ өрөөнд юу хийвэл дээр вэ?” хэмээн зөвлөгөө хүсч байжээ. Энэ хандлага нь хариуцлагыг өөртөө үүрэхгүй өөр тийш  шилжүүлж байгаа явдал байв. Гурав дахь ээжүүд эргэн тойрон харж байснаа өөрийнх нь сонирхлыг татсан ном юмуу тоглоомыг гэнэт олж хараад өөрөө зугаацаж хүүхэддээ хүссэнээ хийх боломж олгож байлаа. Харин дөрөв дэх ээж өөрөө ч хүүхдээ ч зүгээр л туршилт хүлээлгэж байв. Бүр ямар нэгэн юм хийх гэсэн хүүхдээ бүр угзарч “эвдчихнэ урчихна” хэмээн хорьж байжээ. Энэ бол хүүхдийн танин мэдэх хэрэгцээ, авъяас чадварыг хөгжүүлэхэд хамгийн зохисгүй байдал юм. Тэгээд ч ийм ээжүүдийн хүүхэд үзүүлэлтээрээ сул байлаа. Харин ээж нь өөр зүйл хийгээд хүүхэд нь юу хийхээ өөрөө сонгож байсанхүүхдүүдхөгжлөөрхамгийн илүү байжээ. Эдгээр хүүхдүүд ээж шиг ээ танин мэдэх сонирхлоор дүүрэн орчинд амьдарч байсан нь хамгийн чухал нь байв. Эх сурвалж: 2007.10.26 Хүмүүсийн амьдрал

Хvvхэд яагаад баруун ба солгой гартай болдог вэ?   Хоёр гарын гvйцэтгэх vvргийн талаар янз бvрийн онол байдаг. Жишээ нь: "Тvvхийн" онолын дагуу баруун гараар өрсөлдөгчийн зvрхийг жадаар цөм цохиход тохиромжтой, харин зvvн гараар бамбай барин зvрхээ хамгаалахад эвтэй байдаг гэнэ. "Анатомийн" онолоор баруун талд орших элэг, биеийн жингийн төвийг зохицуулах ба тvvний дагуу баруун гар илvv хөгжсөн гэж, баруун гарыг удирддаг, зvvн тархийг зvрх цусаар илvv хангадаг, хэрэв зvvн гар илvv vvрэгтэй байсан бол зvрхийг ядраахад хvргэх юм гэж эрхтний байрлалаар тодорхойлж байжээ.  Хvн төрөлхтний ихэнх нь баруун гараараа төрөл бvрийн vйлдэл хийдэг нь зvvн тал бөмбөлөг зонхилох vvрэгтэй байдгийг гэрчилнэ. Тэгтэл бидний дотор олон хvн зvvн гараараа бичиж юм хийж vйлддэг. Яагаад? "Геоэкологийн" таамаглалын дагуу дэлхийн хойд тал бөмбөлөгт баруун гартан, харин урд талд солгойчууд олон суудаг гэнэ. Мөн солгойчуудын ихэнх нь айлын ууган буюу отгон хvvхэд байдаг болохыг ажиглажээ. Бас эрчvvдийн дотор солгой хvн эмэгтэйчvvдээс олон байдаг. Солгой эцэг эхийн хvvхдvvд мөн адил солгой болох нь төрөлхийн удамшлын хvчин зvйлтэй холбоотойгоор тайлбарлагдана. Ихэнх хvмvvс баруун гартан болохоор эрт цагаас эхлээд солгой гараар хийгчдийг хэм хэмжээнээс гаж буруу юм шиг vзэж байжээ. Тvvний улмаас солгой хvмvvсийг гадуурхдаг байсан нь олон ард тvмний хэлэнд тусгагджээ. Англи, франц,герман, испани, итали хэлэнд "зvvн" гэдэг vг ууртай, "эв дvйгvй", "буруу", "шударга бус" гэсэнтэй адил, "баруун" гэдэг "эвлэг", "чадварлаг", "шударга", "зөв" гэсэн vгтэй холбоотой байдаг. Ингэж солгойчуудыг шоовдорлодог байснаас эцэг эх багш нар саяхан хvртэл хvvхдvvдээ зориудаар бусадтай адил "зөв" болгохын тулд хvчээр баруун гараар нь бичvvлж сургах гэж тулгадаг байсан билээ. Гэтэл солгойчуудын дотор хичнээн олон суут хvмvvс байсан билээ. Аугаа их Микеланджело, Леонердо да Винчи, Чарли Чаплин, Пиккасо цөм л солгой байжээ. Судалгааны олон vзvvлэлт солгой хvмvvс эрдэм ном, урлаг спортод илvv их амжилтанд хvрдгийг ч харуулжээ. Солгой хvмvvс сэтгэц, оюун ухаан болон бие хvний хувьд тодорхой онцлогтой. Жишээ нь: гар бөмбөг, бокс, туялзуур жадны спортод өндөр амжилт гаргасан тамирчдын олонх нь солгой гэнэ. Энд солгой хvн өрсөлдөгчтэйгээ эвцэлгvйдээ гол нь биш юм. Тэдний сэтгэц, хөдөлгөөний vйл ажиллагаа нь баруун гартангаас илvv тvргэн, онцгой системтэй байдагт хамаг учир оршино. Мөн уран бvтээлчдийн дотор солгой хvмvvс цөөнгvй тохиолддог байна. Гэхдээ хvн өөрөө хичээвэл аль ч гараас шалтгаалахгvй ажил мэргэжлийн бvтээлч их амжилтанд хvрдгийг олон баримт гэрчилнэ. Солгой хvмvvс алиа, хошин зvйлд дуртай, хөгжилтэй, хөгжөөн баясгах авъяастай, манлайлагчид байдаг. Тэдний зохион бодохуй илvv, бvтээлч бөгөөд тэд нэг хэвийн юманд дургvй, шинэ гоё сайхан зvйл, бvтээлч ажилд дуртай гэнэ. Тэд эмзэг, өрөвч, уян зөөлөн, сэтгэлийн хөдөлгөөнтэй байдаг. Иймээс солгой хvvхдийг бусадтай нь адил баруун гартан болгох гэх хэрэг байна уу? Хэрэв биднийг хvчээр солгой болгох гэвэл ямар байх билээ? Их хэцvv биз дээ. Солгойчуудыг "зөв гартай" болголоо ч гэсэн сэтгэцийн чанарт биш зөвхөн гадаад хөдөлгөөнийг л өөрчилнө. Тэд бусад бvх зvйлийг зvvн гараараа хийсвэр "сэтгэсээр" л байна. Учир нь тэдний гар нь баруун болсон ч төрөлхөөс заяасан зонхилох нvд, чих зэрэг мэдрэх эрхтэн солгой хэвээрээ байх болно.Иймээс хэрэв эзэн өөрөө хvсэхгvй бол "зөв гартан" болгох гэж тулгах хэрэггvй юм. Таны аль гар төрөлхөөс голлох vvрэгтэй болохыг мэдэхийг хvсвэл доор бичсэнээр туршаад vз дээ. - Бодолгvйгээр маш тvргэн хоёр гарынхаа хурууг салаалан барь. Аль гарын эрхий хуруу дээд талдаа гарч байна? Төрөлхийн солгой хvний зvvн эрхий хуруу дээд талдаа харин төрөлхийн "зөв" гартны баруун эрхий хуруу дээд талд нь гарна. - Бодолгvйгээр маш тvргэн гараа элгэндээ зөрvvлэн барь. Зөв гараар голлон юм хийдэг хvний баруун гар, солгой гартай хvний зvvн гар ямагт дээд талд нь гарах нь бий. - Алгаа ташаад vз. Аль гар чинь идэвхитэй хөдөлж нөгөө гар нь бараг хөдөлгөөнгvй байна. Бага насны хvvхдийн хоёр гар адил vvрэгтэй ажиллана. Барагцаагаар 5 наснаас аль нэг гар нь голлох vvрэгтэй болох нь тодорно. Мөн амбидекстер гэж нэрлэгдэх хоёр гараараа адил ажилладаг хvмvvс бий. Жишээ нь: Баруун гараараа халбагаа барьж зvvн гараараа цагаа тvлхэнэ. Энэ процесс бас бvрэн дvvрэн судлагдаагvй юм. Сонирхуулахад сvvлийн vед олон оронд "солгойчуудын" асуудал тавигдах болжээ. Бvх хөдөлмөрийн багаж, машин, техник болон тоглоомыг хvртэл баруун гартанд зориулан vйлдвэрлэдэг байна. Солгойчууд энэ бvх тохиромжгvй зvйлтэй хойшид эвлэрэн суухыг татгалзаж олон улсын солгойчуудын холбоог байгуулжээ. Тvvний төв нь АНУ-д байдаг. Энэ холбооны гол зорилго нь солгойчуудад зориулсан багаж, төхөөрөмж vйлдвэрлэхэд чиглэгддэг. Ийм байгууллага одоо 12 оронд байдаг гэнэ.   Эх сурвалж:   www.setguul.mn

Чимээгүй, дуу цөөтэй  хүүхдийг хэрхэн ярьж сургах вэ ?

Эцэг эхчүүд хүүхэдээ хэзээ хөөрхөн авиа гаргаж хөл гараа гозойлгон ярьж эхэлэх бол гэж тэсэн ядан хүлээдэг.Хүүлэх хэрэггүй түүнтэй тоглох хэрэгтэй.

Хэл яриан зүгшрэл доорх зүйлсээс шалтгаалдаг : хэвийн хэлзүйн хөгжил (хэлзүйн бүтцийн хувьд ямар нэгэн доголдод байх ёсгүй), үргэлж яриандаа оролцуулах, аль дээр үед эрдэмтэд нотолсноор бага тархины хөгжилд (хурууны хөдөлгөөн маш чухал) хурууны хөдөлгөөн ярих чадвар 2 хоорондоо ямар холбоотой гэж ? Хөдөлгөөн хариуцдаг төв, ярианы чадварыг хариуцдаг төв хэсгүүд тархинд  зэрэгцээ оршдог тул  аль нэг төв нь нөгөө үргэлж дагаж, зэрэг ажилладаг байна.

Тэгэхээр хүүхдийн эхний хэл зүгшрүүлэх дасгал бол авиаг дуурайх, өгүүллэг ярьж өгөх дасгал зэрэг нь бага тархийг хөгжүүлэхэд чиглэсэн байдаг.

Хэрвээ бага тархины хөгжил санй байвал мэдээж цаашлаад энгийн тоглоомууд ( шаржигнуур тоглоом, пирамид, шоо) болон (будаагаар тоглох, баримлын шавраар тоглох,хуруу гараараа усан будгаар зураг зурах) тоглосноор хэлд орох нь зөвхөн эцэн эхийн хүчин зүтгэлээс шалтгаалдаг.

Юуг анхаарах вэ ?

-          Хамгийн түрүүнд хүүхэдтэйгээ бүр нялх байхад нь сайн ярьж байх. Нэгдүгээрт :  нярай хүүхэд маань хүний нүүр царайг ажиглах маш дуртай байдаг.хоёрдугаарт : эхлээд хүүхэдтэйгээ энхрмйлж янз бүрийн авиа гаргаж ярьж байснаа дараа бүтэн үг,өгүүлбэрээр нь ярих.Гуравдугаарт : хүүхэд болон таньд хэл яриа нь дадал болсон байх.ээж хүүхдийнхээ харж буй бүх зүйлийг тайлбарлаж байх (удахгүй хүүхдийн “яагаад?, энэ юу вэ?” зэрэг асуултуудад нэмэр болно), хүүхэд маань хариан ярих гэдэг маань хэвийн зүйл юм байна гэж бодог.Дөрөвдүгээрт : ээжийнхээ уруулын хөдлөл, зөв боловсон яриа, ярианы өнгө,дуун хоолойн хувиралыг сонсож байх нь түүнд тустай.

Тоглоом тоглох бүрт хүүхэдтэйгээ харилцан ярилцаж байгаа (пирамид өрч тоглож байхдаа) өнгө, дүрс, яриандаа өнгө оруулан тоглолт хийх (хүүхэлдэй,амьтангаар тоглож байхдаа).Таны байнгийн тайлбар бүр түүнд олог янзын үг нь тодорхой зүйл, үйлдлийг хэлж байна гэж ойлгогдоно.

-          Амьсгалын дасгал хөгжүүлэх

Зарим нэгэн авиа (“С”,”З”,”Ш” ) гаргахад маш хүчтэй амьсгал гаргадаг.Доор үгээ залгихгүйгээр хэлэн зарим нэгэн дасгалууд :

-          Зун гадаа, зуслан дээр тошлож байхдаа “одуванчик” цэцгийг үлээх

-          Төрсөн өдрөөрөө лаа үлээж тоглох

-          Гэртээ утсаар холбосон эрвээхэй хийж тавиад хүүхэдээрээ үлээлгээрэй, эрвээхэйг нисгэх гэж оролдоорой.

-          Хүүхэд тань өөрөө ч чадах байхдаа байнга цаас урж байдаг юм чинь, цагаан цаасыг жижиг хэлбэртэй ураад цас орж байна гэж хэлээд алган дээрээсээ үлээлгээрэй.

-          Усанд орж байхдаа хүүхдээрээ савангийн хөөс үлээлгээрэй.

-Хуруугаараа тоглож

Ээж нь чадахаар бол хуруунууддаа хүүхдийн үлгэрийн баатруудыг оёж хуруундаа өмсгөж (картон хатуу цаасаар зурж болно, гал тогооны бээлийг ашиглаж болно,эсгэж оёж болно).Хүүхэлдэйн театр тоглохдоо дүр болгондоо өөрийнхөө хоолойн өнгийг анхаараарай.Хулгана болох бол жижиг нарийхан хоолойгоор дуугарах зэрэг.Хүүхэд сайн ярьж сураагүй ч тэрбээр дуу авиагаар өөриын дуртай үлгэрийн баатар болон хүүхэлдэйн баатруудын дуу авиаг дуурайж бувтнаж л байг.

-Дуу авиаг дуурайн ярих

Энэ нь бүтэн ярих биш л дээ.Жишээ нь тахиа ку-ку, үнээ үмбүү, муур – мяу мяу, зэрэг нь дараа бүтэн хэлж сурахад туслана.Яаж тоглох вэ гэхлээр 1-р жишээ : муурны зураг үзүүлээд муур яаж дуугардаг вэ гэх зэргээр. 2-р жишээ : ку-ку нэгэн авиа гаргаад энэ ямар амьтан дуугараад байна вэ гэж асуух зэргээр.

-Үгийн баялагийг сайжруулах тоглоом

-Ямар өнгөтэй вэ? Өнгийг гадаа зугаалж байхдаа харсан бүх зйүлийнхээ, ном үзэх байхдаа ном дахь бүх зүйлийн өнгийг зааж өгөх.

-Энэ хэн бэ? Тэмдэг нэрийг тогтоолгохоо мартав аа.Хүүхэддээ үлгэр ярьж байхдаа : муур намхан,гутал өмссөн,саарал өнгөтэй зэргээр маш дэлгэрэнгүй ярьж өгч илүү сонирхолтой болгоорой.Дэлгэрэнгүй ярих нь хэл ярианы баялаг болгох мөн сонирхолтой болгодог.

- Хэн,хэний ээж вэ ? Гадаа болон ном үзэж байхдаа гэр бүлийн бүх л гишүүдийг нэрлэж сураарай. Ээж-тахиа, аав-азарган тахиа, хүүхэд – дэгдээхэй.Хүүхэд бүр 6-7нсандаа ч хурга гэж хэний үр зулзага болохыг нэрлэж мэддэгүй шүү дээ.

- Бүр эсрэгээрээ ? Хүүхдийн үгийн баялаг маш их болох үед эсрэг утгатай үгнүүд : урт-богино, том- жижиг, хол-ойр зэрэг нэрлүүлж тоглуулаарай.Хүүхэд маань ямар нэгэн амьтан,зүйлийг төсөөлөн бодохдоо, хэлэхдээ хүндрэлттэй байдаг тул “Заан ямар байдаг вэ?”(гарын хөдөлгөөнөөрөө зурж үзүүлэх)- Том.Харин хулгана ? – жижиг байдаг.

www.facebook.com/Раннее развитие детей

 

Хүүхдийн боолтыг нь зөв эргүүлж”, дэг журам, сахилга баттай болгож суралцуулах арга барилаас.

Зарим эцэг эхчүүд хатуу хандах тусам хүүхдүүдэд нь илүү сайн болно нэж үздэг.Энэ нь зөв үү буруу гэдгийг үзье.Үнэхээр “ болтыг нт сайн эргүүлж чадсанаар дэг журам тогтооход “хувь нэмэр байдаг гэж үү?

Нэг туршилтанд дээр : сургуулийн өмнөх насныханд нэлээн үнэтэй холоос удирддаг роботыг сонирхуулав.тэр роботоор тоглож болохгүй гэж хэлээд томчууд өрөөнөөс гарав.

Тал хэсэг хүүхдүүдэд нь маш ширүүн хатууханаар оролдож болохгүй гэж хэлэв.Нөгөө хэсэг хүүхдүүдэд нь арай зөөлөн тэгэхдээ л оролдож болохгүй гэж захив.

2хэсгийн хүүхдүүд томчуудын хэлсэн үгнээс гарахгүй робот руу дөхөж очихгүй,оролдохгүй байв.

Хэдэн 7 хонгийн дараа нөгөөх хүүхдүүд урьдийн тоглоомын өрөөндөө орж ирэв.Тэдэнтэй өөр хүмүүжүлэгч багш байсан бөгөөд урьд нь хэлж захиж, загнаж байсан зйүлийн талаар огт дурьдаагүй.Удалгүй хүмүүжүүлэгч багш гарч явав.Хүүхдүүд хэрхэн бие авч явахыг ажиглах нь сэтгэлзүзйч нарын сонирхолыг татав.

Нэгдүгээр хэсгийн 18хүүхдээс 14 хүүхдэд роботтой тоглож болохгүй гэж хатуу сануулсан байсан боловч шууд л роботтой тоглож эхлэв.Эсрэгээрээ 2-р хэсгийн 2/3 хүүхдүүдэд роботтой тоглож болохгүй гэсэн хориг нь арай зөөлөн байсан боловч тэд робот руу ойртож очсонгүй.

Сэтгэлзүйч нарын үзэж байгаагаар  2-р хэсгийн хүүхдүүдийн гаргаж буй үйлдэл нь өөрсдийнхөө ой тоондоо энэ роботыг оролдож болохгүй гэсэн ойлголт өгсөн байна.Багш нарын оролдож болохгүй гэсэн шаардлагийг тэдний дотоод ертөнч дэх зөв үйлдэлтэй нь зохицож байна.Мөн дараагийн удаа ирхэдээ хүүхдүүд мөн дотроо бодсон бодол болох оролдож болохгүй гэсэн үзлээрээ л оролдохгүй байв.

Туршилтаас гарсан үр дүн : энэ туршилт болон өөр зөндөө туршилт явуулсны дүнд: хэрвээ бид хүүхдээ ямар нэгэн зарчим, эмх замбаараатай байдалд сургахыг хүсэж байгаа бол түүнд зөв алхам хийхэд нь өөрөө шийдвэр гаргахад нь туслах, зарим нэгэн “түлхэц” нь түүнд зөв шийдвэр гаргахад нь нилээн тус болно.

Хүүхэдээ өөрийнх нь насанд тохирсон ямар нэгэн үйл ажилгааны талаар санал бодлыг нь асууж ямар шийдвэр гаргавал зүгээр вэ гэж асууж лавлаж байгаарай.

Харин “ боолтыг нь эргүүлэх” арга нь ихэнх үед эсрэг үр дүн үзүүлдэг: хүүхдүүд эсэргүүцэл үзүүлж, эхний дүрэм хамгийн түрүүнд алдагддаг.

Хүүхэд өөрийн гэсэн хувь хүн гэдэгээ нотлох гэж эсэргүүцэл үзүүлэх юм бол эсрэгээрээ хүүхдэдээ тавих хяналт, шаардлагаа багасгах хэрэгтэй.Хүүхэд тань өөрийн гаргасан алдаа дээрээс суралцах туршлага хуримтлуулах хэрэгтэй.

 “Сайн хүүхэд” болох үе явцийн дундах үед  таны тавьсан шаардлагийг эхний хүсэлтээр л биелүүлэхгүй байхыг мэдсээр байж иймэрхүү шаардлага битгий тавиарай. Эсрэгээрээ “ Арга барилыг нь олох” гэсэн нэртэй арга нэмэр болж магад : та түүний гаргасан шийдвэрийг эсэргүүцэхгүйгээр түүнтэй тэрхүү шийдвэрийг биелүүлэх зарим нэгэн хэсгийг дэлгэрэнгүй асууж тайлбарлуулах хэрэгтэй.Мөн хамгийн түрүүнд илүүдсэн дарамт, өөрийнхөөр тань байлгах гэсэн чинь хүүхдийг улам зөрүүд, өөрийнхөөрөө байх “ эцсийн эцэст намайг өөрийнхөөр минь байлгаад өгөөч” гэж  ууртай нь аргагүй бодох болно.

Хамгийн хэцүү үе- өөрийн хүүхдэдээ итгэл алдаж санаагаар унасан эцэг, эхчүүд.Ихэнх ухаалаг эцэг эхчүүд энэ үед өөрийн хүүхдээс “зохих ёсны” үйлдэлийг нэхжэ шаардахгүй байдаг.Өөрсдийн байнгийн “ гомдол, шаардлагийг” тэг болтол нь зогсоох.магадгүй таны хүүхэд ямар нэгэн зүйлийг чадаж, чадварлаг байх ч юм уу.Харин одоохондоо тэр байгаа нь энэ.Түүнд тохирсон даалгаврыг олж өгөөрэй.Энэ нь таны цааш явахад тань туслах гол хөзөр байж мэднэ.Түүнтэй ихэвчлэн хамтдаа л даван туулах тийм нөхцөл байдлыг үсгэж байгаарай.Яагаад гэвэл тэр ганцаараа давж туулж чадахгүй шүү.

Ю.Б.Гиппентейтер “Хүүхэдтэй яаж харицах вэ ? номноос”

 Эх сурвалж : Facebook.com/Раннее развитие детей

“Ногоон өнгөтэй” сурган хүмүүжлэгч нар.

Хүүхдийн сэтгэлд зүйд мөнгө хэрхэн нөлөөлдөг вэ.

Таны хүүхэд хир амжилттай хүн болох таны хүүхдээ мөнгөтэй хэрхэн харьцаж сургасанаас шалтгаалдаг.Хүүхэд амьдралыг хэрхэн хүлээж авах нь ихэнх нь эцэг эхээс сурсан байдаг.

Нийгэм дэх ойлголт

Бид орлогороо хуваагддаг нийгэмд амьдарч байна.Бүх нийгмийн давхарга бүрт өөр өрсдийн мөнгөний ойлголттой байсан.Ихэнх үед мөнгийг хэрхэн зөв зарцуулах тал дээр нийгэмд байрлах байр суурьнаасаа шалтгаалан өөр өөр байсаар байгаа.

Бага орлогтой гэр бүл

Ихнэх бага орлоготой гэр бүлд их мөнгө олох маш хэцүү гэдэг ойлголттой байдаг. “Хүүхдийнхээ энийг аваад өгөөч”  гэсэн хүсэлт болгонд “бидэнд энийг авах мөнгө алга” байна гэж хариулдаг.Эцэг эхчүүд хүүхдийнхээ хүссэн зүйлд мөнгө хэмнэхээс гадна хямдхан дэлгүүрээс хүнс авч, хуучин хувцасаа гамтай өмсөж, хүүхдүүдийнхээ хувцасыг дүү нарт нь шилжүүлж өмсүүлдэг.

Хүүхдийн ой тоонд ийм гэр бүлээс гаралтай юм чинь “ би ядуу, бидэнд юу ч байхгүй, мөнгө олох маш хэцүү гэдэг ойлголт, бодол суудаг”

Ямар арга хэмжээ авах ёстой вэ ?

Бага орлогтой ацаг эхчүүд байнга  орлого байгатай байна, мөнгө хүрэхгүй,ядуу байна гэж гонихохгүй байх. Эргэн тойронд бага зүйл ( хүч хөдөлмөр,цаг хугацаа) зарцуулан хамгийн сайн чадвараа, хичээл зүтгэлээ гарган мөнгө олох зөндөө арга байгаа гэдэгт өөрсдийгөө итгүүлэх хэрэгтэй.Боломж, бололцоогоо гэр бүлдээ нээлттэй ярьж хэлэлцдэг байх хэрэгтэй.хүүхэд тань эцэг эх маань зүгээр гараа хумхин суугаайгү бүх л боломжийг хайж эрж байна гэдгийг мэдэх хэрэгтэй.Мэдээж ярьж хэлэлцсэний эцсэт үр дүн нь чухал – гэр бүлийн санхүүгийн байдал сайжрах ёстой. Харин гэр бүлийн санхүүгийн байдал сайжраагүй үед хүүхдийг ямар нэгэн зүйл авхуулах гэсэн үед нь “ одоохондоо бидэнд өөр төлөвлөгөө байгаа, энийг дараа нь худалдаж авья гэх зэрэг хариулаарай”

Санхүүгий боломж бага үед ч гэсэн өөрсдөө тав тухтай амьдрах хэрэгтэй.Жишээ нь : майн чахартай дэлгүүх орох нь тэнд улиралын хямдрал зарласан үйед чанартай хувцаснаас авах нь захаас авсанаас хамаагүй дээр.Энэхүү үйлдэл нь хүүхдэд бренд хөөсөн болох биш харин мөнгөө зөв зохистой хэрэгтэй чанартай зүйлд зарцуулж байгааг харуулна.Үүнээс гадна бүх зүйлд эерэг тал байгаа гэдгийг таны үйлдэл харуулж байх ёстой.

Энэ хэд вэ ?

Ихэнх  хүрэлцээтэй орлоготой (тэгэхдээ баян биш) гэр бүлд өссөж буй хүүхэд мөнгөний үнэ цэнийг төдиилэн сайн мэддэггүй.тэдэн жүүс хаанаас гараад ирсэн хэдэн төгрөг болдог зэрэг нь огт хамаагүй, гол тэр нь хөргөгчинд байгаад оршинож байдаг.Хүүхдүүд нээх мөнгө, төлбөрийн тал сонирхол төрдөггүй эцэг, эхчүүд ч мөн тайлбарлаж хэлж ярьдаггүй.Харин ч тодорхой нэг насан хүрэхээр ярьж тайлбарлаж байх нь зөв.Хүүхдийг ерөөсөө  мөнгөтэй харьцуулж сургахгүй байснаар хүүхэд “дэлхий-с тасарсан” хүн болох нь элбэг.

Яах ёстой вэ ?

Хүүхэд жаахан байхааса л таньд хоол хүнс авч байхад хажууд байж тусалж байх хэрэгтэй.10,000төгрөгөөр ямар ямар хүнс авч болохыг ярьж байх нь зөв. Жаахан мөнгө өгөөд өөрийнхөө хэрэгцээний бичиг хэрэг, ном, хүнсний зүйл авхуулж байгаарай.Яг өөрийн таарсан үнийн дүндээ тааруулж худалдаа хийхийг зааж сургах.

Хүүхэд тэгэхээр харьцуулж, бодож, юу нь үнэтэй,хямд байгааг тооцоолж эхлэх болно.

Аав бүхнийг худалдаж авч өгнө

Хүүхэдээ бренд дэлгүүрээс хувцаслаад, жижиг пони морь авч өгөөд, ер нь сүүлийн үеийн бүх л техник технологитой уралдаж бүх зүйлсийг худалдаж авч өгснөөр – эргэн тойрондоо үлгэрийн оронд амьдарч байгаа гэсэн сэтгээгдэлтэй болдог.Хүүхдийг ямар хөдөлмөр зарцуулж байж иөнгө олдог болохыг, бүх эд зүйл төлбөртэй болохыг зааж сургаагүйгээс болоод хүүхэд өсч том болоод бүх зүйл зүгээр л тэнгэрээс унаад ирдэг гэсэн ойлготтой болно.

Яах ёстой вэ ?

Европ болон Америк оронд хүүхдүүд нь ямар нэгэн хэцүү даалгавар, ажилд бүр багаасаа заалгаж байдаг.мэдээж хүүхдийг хүнд хүчир ажил хийлгэхгүй нь ойлгомжтой боловч гэрийн зарим нэгэн ажилд туслуулж байх хэрэгтэй.Хүүхдэд зориулсан “хжцүү ажил” гэрт нь бол олдоно: гэрийн тэжээвэр амьтадыг асрах, өөрийг өрөөг цэвэрлэх, аяга тавгаа угаах, ширээ цэвэрлэх, ширээгээ хоол идэхэд бэлдэх зэрэг...

Мэдээж хүүхдийн карманы мөнгийг өөрийнх нөхцөл байдалд тааруулан өгөх хэрэгтэй.Ер нь бол 7хонгий мөнгийг бөөнд нь өгөөд хэрхэн яаж хуваарилах, тооцоотой үрэх  зэргийг зааж өгөх нь зүйтэй.

Мөнгө хөдөлгөх хүч

Заримдаа эцэг эхчүүд хүүхэддээ сургууль дээрээ гаргасан амжилтынх нь төлөө, ямар нэгэн уралдаан тэмцээнд орсных нь төлөө, гэрийн ажилд тусалных нь төлөө мөнгө өгч урамшуулж хүүхдээ маш том амжилт үзүүлэхэд нь тулгуур болно гэж боддог.Энэ үйлдэл нь хүүхэдэ зөвхөн хэрэглэгчийн үүднээс эцэг эхтэйгээ харьцдаг болохыг амьдрал дээр харуулж байдаг.Мөнгөний төлөө  зөвхөн эцэг эхтэйгээ харьцдаг.Мөнгө гэж хөдөлгөх хүч байхгүй бол хүүхэд өөрийн гаргасан амжилтандаа байрлаж хөөрөхгүй, урам зориг авахгүй.Хүмүүстэй харицах  харилцаа зөвхөн мөнгөн дээр л суурилдаг.

Яах ёстой вэ ?

Хүүхдийг бага байхад нь хөдөлмөрлөх нь бага чгэсэн сэтгэл ханамж авчирдаг гэдгийг зааж хэлэх.Санхүүч, хувиараа бизнес эрхэлэгч нарт жаахан л орлого ордог болохоос өөр сэтгэл татах зйүл отг байхгүй, зөвхөн тэд дуртай болохоороо тэр зүйлийг хйиж байгаа.

Хувиа хичээгч нар.

Ханалттай мөнгө ологч нар үеийн үед өөрийнхөө олсон мөнгөөсөө бага ч болов бусадтайгаа хуваалцдаг байсан.өгөх нь буцаж орлого орж ирэхийн үндэс.хүнд юм өгөх дургүй гэр бүлд өсөж торнисон хүүхэд хамарч хахир болон өсдөг.Ийм нөхцөлд өссөн хүүхэд байнга задгай мөнгөө цуглуулж, тоолж цөөхөн хэдэн зарсан мөнгөндөө байнга харамсаж байдаг.Ийм хүмүүжилтэй хүн өсөж дэвшиж амжилтанд хүрэх нь ховор байдаг. 

www.facebook.com/Indigo-Кids- с авав

 

Эцэг эхчүүдийн хүүхдүүдээ хүмүүжүүлэхдээ гаргадаг 6 алдаа

Цэлмэг тэнгэр шиг хүүхдээ дөр болгон хүмүүжүүлж байх нь ойлгомжтой.Эцэг эхчүүд хүүхэдээ хүмүүжлэхдээ хэтэрхий нэгээс нөгөө тал руу хэт их хазайж ихэнх алдааг гаргаж хүүхдийнхээ сэтгэл зүйн болон эрүүл мэндэд хор нөлөө үзүүлдэг.

Алдаа № 1 Хүүхдэд гар хүрч хүчээр “Би чамд үзүүлээд өгнө өө”

Хүүхдэд гар хүрч хөхөрч улайхаас гадна сэтгэд зүйн маш их шархалт үүсгэдэг.Алгадар болгонд хүүхэд надад хайргүй м байна, би хэнд ч хэрэггүй –алдаа юм байна.Төлөвшсөн хувь хүн болгож хүмүүжүүлэхэд гар хүрэхэд хамгийн гол хэрэгсэл болгодог нь маш том алдаа.

Харцгий харьцаа нь мэдээж хэрцгий хүнийг хүмүүжүүлдэг.Энэхүү үгийг хүүхэддээ гар хүрэх болгондоо санаж байгаарай.

Алдаа № 2 сэтгэлийн угаас биш ч гэсэн “ надаас хол байгаарай, саад болоод байна” гэж хэлэх

Харамсалтай нь эцэг эхийн сэтгэл зүйн байдал хүүхдэд маш хүндээр нөлөөлж байдаг.Ихэнхдээ хүүхэд “өрөө руугаа яв одоохондоо чамтай тоглох зав алга байна” гэдэг үгийг сонсдог.Ихэнхдээ иймэрхүү үгийг сонсдог болохороо хүүхэд ээж аавтайгаа харицах хүсэл төрөхгүй, бүрэг болдог, бодолд ордог, бүр уур уцаартай болдог.Гологдсон хүүхдүүд аль болох хүн цөөнтэй,элдэв гаж зүйл дээр тогтсон, жижиг баг болсон хүмүүстэй нөхөрлөж татагддаг.

Алдаа № 3 харилцан бие биеэнээ үгүйсгэсэн харьцаа болох “ аав чинь энийг зөвшөөрсөн боловч, би чамд зөвшөөрөхгүй”

Хүүхэд иймэрхүү эцэг эхийн харьцаанаас болж галзуу эсвэл маанагдуу тийм болж хүмүүжих магадлал өндөр байдаг ба энэхүү харьцаанаас зугтаж өрөөндөө хөнжилөө толгой дээрээ нөмөрч хэвтэхэд хүрдэг.Энэ байдал эцэг эхэд үндсэн нэг хүмүүжлийн арга барил байдаггүйтэй холбоотой.эцэг эхийн хийж буй үйлдэл болон ярьж байгаа үгс нь байнга зөрчидөж байдагтай холбоотой хүүхэд хэний үнэн зөв,хэнийг дагахаа мэдэхгүй байдалд ордог.Хүүхэд эцэг эхийн гаргасан зан үйлдэл, үг хэллэгт нь тохируулж биеэ авч явах болно.Иймэрхүү хүмүүсийг “манай, танай” гэж нэрлэдэг.

Алдаа № 4 ямар ч анхаарал хандуулахгүй, тоохгүй байх “ өөрөө хүссэн зүйлээ л хий, надад хамаагүй”

Эцэг эхийн тоохгүй, хараа хяналтгүй байдал нь хүүхдийг ямар ч сурган хүмүүжүүлэгдсэн чадвар байхгүй, хүний үгийг тоодоггүй, дээр хэлсэн шиг ямар утга учиртай нь мэдэгдэхгүй янз бүрийн жижиг багд харьялагдах байдалд оруулдаг.Хор нөлөө нь – “хүн чоно” болж хүмүүжүүлэндэж хэний үг авахгүй, хэнд итгэхгүй, найдахгүй хүний ертөнцөөс тасархай амьдрах болно.

Алдаа № 5 хатуу чанга дэглэм “ би л хэлсэн болоо, маиний хэлснээр л бай”

Байнгийн үгүй гэсэн хариул авдаг,хориглолт ихтэй хүүхэд сэтгэлзүйн хувьд байнга дарамттай байж, зөрүүдлэж,гөжих албаар өөрөөр хийх зэрэг зан авир гаргадаг.Үүний үр дүн : ямарч юманд тогтворгуй, хуулрамтгай нэгэн болж хүмүүждэг.Харж байхад ийм хүмүүжлээр хүмүүжэгдсэн хүүхэд аль болох хол хөндий, ганцаардмал, чухал үүрэг хариуцлагаас зугтаах зэрэг зан чанартай болсон байдаг.гаднах байдал нь дөлгөөн тайван байвч, дотроо дүрэлзэж асах тйи хүсэл зорилготой нэгэн ч болж хүмүүжих тохиодол байдаг.

Алдаа № 6 – хэтэрхий их халамжлал : “ алив би хоолийг нь өгье, нусын арчаад өгье, гутлыг нь үдээд өгье.......”

Цаашлаад “ чиний өмнөөс хичээлийг нь хийгээд өгье, гэр бүлэх хүнийг сонгоод өгье, ажилд оруулаад өгье” гэх мэтээр олон олон байна.Ингэж байнга хамжинд байсан хүүхэд өөрөө ямар нэгэн нийгэм дэх хүнд хэцүү асуудалттай тулгарч үйлдэл хийх, шийдвэр гаргах чадваргүй болсон байдаг.өөрийн гэсэн хувь хүн болж төлөвшиж чадахгүй хүрсэн байх нь годуу эцэг эхийн хэт их халамжилал байдаг.

Хайрлах- бол хэт их эрхлүүлэх гэсэн үг биш юм.

Хамгийн эхний бгөөд гол зорилго бол – эцэг эхчүүд хүүхдээ хайрлаж халамжилж байгаа гэсэн итгэл төрүүлэх юм.Мэдээж бүх эцэг эхчүүд хүүхэддээ хайртай, мэдээж бүгд л өөр өөрсдийнхөөрөө л хайрладаг.Хайр халамжаар л хүүхдэд эцэг эхийн үзүүлэх нөлөө маш өндөр байдаг.Росс Кемпбелл “ Яг яаж хүүхэдээ хайрлах вэ” гэдэг номонд доорх зарим аргуудыг дурьдсан байна :

Нүдээрээ харицах – хүүхэдийнхээ нүд руу өгөөмөөр, дөлгөөн, тайван харцаар харах.Ихэнх үед бага насан дээр ийм нүдээр харьцах харьцаа нь гол үндсэн суурь болдог.Аль болох хүүхэдээ хайрласан харцаар харах нь  байнга хайр халамж цацруулж байгаа нь мэдрэгддэг.

Биеэрээ хүрэлцэх – зөөлөн илэх, тэврэх, толгойг нт илэх.Хамгийн гол энэхүү үйлдлүүд бүгд үнэн сэтгэлээсээ байх нь чухал.

Цаг алдахгүй хяналт – байнгийн хайр халамжлал, анхаарал тавих зэрэг нь хүүхэд өөрийгөө гол, чухал, үнэ цэнэтэйгээ мэдрэхэд, өөртөө итгэх итгэлийг суулгаж өгдөг.

Сахилга бат – энэхүү чанрыг хүүхэддээ зааж сургах нь өөрийн биеэрээ үлгэрлэн дуурайлгах явдал юм харин шийтгэл бол биш юм.Сахилга бат нь эцэг эхэд амар хялбар байх арга хэлбэр биш харин өөрийн гэсэн сахлга баттай болж төлөвшихийг таниулж мэдрүүлэх юм.

Дээрх бүгд л хамтдаа нэг гол байж хүүхэд хүмүүжүүлэх гол үндэс болж өгнө.Зарим  хүмүүсийн гаргадаг алдаа нь хэт их хайрлаг нь эрхийн тэнэг болж хүмүүжүүлэгдэнэ гэсэн ойлголт бол буруу юм.Харин ч эсрэгээ эсрэг, сөрөг х зан төлөвтэй, үнэтэй бэлэг авхуулах, муухай аашлах,байнга өөрийн дураар байх сонирхолтой  хүүхэд хайр халамж дутсанаас болдог.

Хайрлал – эцэг эхийн хайр халамжлал, оролцоо, анхааралгүйгээр  хүүхдийн үндсэн гол өөрөө өөртөө итгэх итгэл үнэмшил, хувь хүн болон төлөвших зэрэг нь төсөөлж болохгүй зүйл юм

www.facebook.com/Indigo-Кids- с авав

Хүүхэд хүмүүжүүлнэ гэдэг амаргүй ажил

Хүүхэд хүмүүжүүлнэ гэдэг амаргүй ажил. Хайрыг нь ихдүүлбэл улцгар, өөртөө итгэлгүй, бие даасан биш эсвэл эрхийн тэнэг нэгэн болчих гээд, багадуулбал хатуу ширүүн, хүний сэтгэлийг ойлгодоггүй, муу хүн болж өсчих гээд байна уу? Тиймээс жорыг нь тааруулж хүүхдээ хүмүүжүүлэх нь эцэг эхээс үнэхээрийн их ур ухаан, хичээл зүтгэл шаардаж байдаг.

Хүүхдийн хүмүүжил төлөвшлийн 80-90 хувь нь эцэг эх, гэр бүлийн нөлөөнөөс бий болдог гэж Европын судлаачид үзсэн байдаг. Харин манайд  арай өөр тоо гарч мэдэх л юм. Учир нь монголчууд бид ийм судалгаа хийж үзээгүй  ч юм уу, лав л ийм төрлийн судалгаа олдсонгүй.

  ”Эх нь хээр алаг бол хүү нь шийр алаг” гэдэг үг монгол ардын зүйр үгэнд бий. Үнэхээр л тухайн хүүхдийн амьдралд хандах хандлага, зан чанар, байгаа байдал нь аав ээжийнх нь хэн нэгэнтэй заавал биш юм аа гэхэд ямар нэгэн хэмжээгээр төстэй байдаг. Манай настайчуудын “Хүнтэй суухдаа удам судрыг нь сайн шинж” гэж хэлдэг нь ч оргүй хоосон зүйл бас биш юм. Тэр бүхэн юу хэлээд байна гэхээр, удам сайтай айлтай ураг барилдвал гэр бүл төлөв төвшин, тайван сайхан амьдрах нэг баталгаа болдог гэж үздэгээс үүдэлтэй. Ээж аавынхаа үгнээс тэс зөрөн суучихаад насаараа аз жаргалгүй, хэрүүл, зовлонтой амьдарч байгаа хүмүүс бидний дунд цөөнгүй байдаг.  

  Хэдийгээр хүүхдийн оюун ухааны цар хүрээг сургалт хүмүүжлийн ажлаар тэлж өгдөг боловч хүний мөс чанар, сай­хан сэтгэл,  гаргаж буй зан авир, бие хүний шинжүүд эцэг эхээс хуулбарлагдан бий бол­дог. Магадгүй та зарим үед хүүхдийнхээ гаргаж буй зан ави­раас өөрийгөө тольдон хардаг ч байж болох юм.

Хүүхдийн нүдээр эцэг эхчүүд:

   Хүүхэд гэр бүлийн тусгал байдгийн нэгэн жишээг эндээс харж болно. Сургуулийн өмнөх насны хүү, охин хоёр гэр бүл болон тоглож байна гэнэ. Хүү нь “Би аав болъё, чи ээж бол” гэж хэлэв. Хаалга тог тог тогшин аав нь гаднаас гуйван орж ирээд “Эхнээр цай, хоол аваад ир” гэж агсамнаж, энэ тэрүүгээрх юмаа унагаж байх юм. Гэтэл ээж нь гартаа ганжин атган, ташаагаа тулан зогсож “Өө муу гуйлгачин чинь, дахиад хар усаа гудраад ороод ирэв үү” гэх нь тэр. Хүүхэд яг харсан үзсэнээ шууд тусган авч, зөв бурууг нь ч ялгахгүй өөрийн болгож авдаг жишээ энэ. Ялангуяа цэцэрлэгийн насныханд энэ нь түгээмэл үзэгдэл.

   Цэцэрлэгийн насны хүүх­дүүдээр гэр бүлийнх нь тухай хөрөг зуруулжээ. Хүүхдүүд аавы­гаа зурагтны өмнө сонин дэл­гэн уншиж суугаагаар дүрсэлсэн бол ээжийгээ нэг гартаа шанага атган, нөгөө гартаа хүүхдээ тэвэрсэн байдлаар ихэвчлэн зурсан байлаа. Энэ бол Монголын гэр бүлүүдийн нийтлэг дүр зураг. Хүүхдээ хүмүүжүүлэхэд ээж, аав нар хэр нөлөөлж буйг бяцхан үрс нь тайлбаргүйгээр дэлгэн харуулсан нь энэ. Өнөөгийн эцэг эхчүүдийн нэг нийтлэг алдаа бол хүүхдийн хүмүүжилд эхийн үүрэг ролийг илүү чухалчлан авч үздэг явдал юм. Эх хүн л бүхнийг нуруундаа үүрэх ёстой мэт, ээж нар л хүүхэд хүмүүжүүлэх үүрэгтэй юм шиг ханддаг сэтгэхүй манайд эртнээс байсаар ирсэн. Энэ асуудалд хэт ялгаатай хандсанаас болж “Аав нь бурхан, ээж нь чөтгөр” болж орхисон гэр бүлүүд ч цөөнгүй байдаг. Амьдралын явцад нэг л мэдэхэд аав нь хүүхдүүддээ дандаа зөөлөн хандаж, элэгсэг дотно харилцаж, ний нуугүй ярилцаж харин чөтгөрийн дүрд хувирсан ээж нь болох болохгүй юм болохоор загнадаг, айлгаж сүрдүүлдэг болчихсон байх нь бий. Энэ байдлаас болоод хүүхдүүд эцэг эхтэйгээ чөлөөтэй харилцаж чадахгүй харилцааны айдаст автдаг байна.  

Шоовдор хөвгүүд

Сургуулийн өмнөх насны хүүхдүүдийн гэр бүлийн зургийн судалгаан дээр аавтайгаа хамт тоглож байгаа дүр зураг тун ховорхон харагдаж байлаа. Аав нар ажлаа тарж ирээд ихэвчлэн зурагтаа үздэг, зав гарвал сонин гарчигладаг, ажил ихтэйгээрээ далимдуулан гэр бүлийн ажлын ачааллаас зугтдаг явдал манайд маш түгээмэл үзэгдэл. Энэ байдал нийгэмд эрэгтэйчүүдийн үүрэг ролийг багасгах үндсэн нөхцөл болоод байгаа юм биш биз гэсэн хар төрүүлдэг. Манайхны дунд “За эрэгтэй хүүхэд яах вэ, амиа аваад явж дөнгөнө, болохгүй бол хар бор ажил хийгээд явчихна. Харин  охидоо л сайн боловсролтой болгож, сайн хүн­тэй суулгая” гэсэн яриа нэлээд гардаг. Нөгөө сайн хүргэн нь бас л боловсрол муутай бол таны сайн гэсэн категорит нийцэхсэн болов уу. Харин өнөөдөр эрэгтэй хүүхдийн хүмүүжил боловсролыг илт хаяснаас нийгмийн бүх салбарт тэр тусмаа  боловсролын салбарт эмэгтэй хүйсийнхний давамгай байдал улам ихсэж байна. Эрэгтэй, эмэгтэйчүүдийн боловсролын тэгш бус байдал нь тэдний соёл, мэдлэг чадварын ялгаатай байдлыг аажмаар бий болгочихлоо. Түүнээс хамааран эрэгтэйчүүдийн гэр бүлийнхээ өмнө хүлээх хариуцлага суларч, хамтын амьдралд элдэв сөрөг нөлөөлөл, үл ойлголцол, гэр бүлийн хүчирхийллийг бий болгох нөхцөлийг бүрдүүлж байна. Энэ байдлыг эрт анзаарч, ухамсарласан барууны зарим орнуудад “Аавуудын сургууль” гэгчийг байгуулж эхэлсэн байна. Харин манайд энэ нь нэг орхигдсон асуудал болоод байгаа төдийгүй нийгэмд улам бүр газар аваад байгаа нь харамсалтай.   

Харснаа дуурайдаг бага насныхан

   Хүүхдийн хөгжил төлөвшил хүмүүжил тодорхой үе шаттайгаар явагддаг. Тэр ч байтугай дөнгөж төрсөн нялх үрээ хэрхэн асарч байгаагаас тухайн хүүхдийн хүмүүжил шалтгаалдаг гэнэ. Эцэг эхчүүд нялх хүүхдээ юм ойлгодоггүй гэж бодвол эндүүрэл. Өдөр өдрөөр таны гар дээр бойжиж буй тэр бяцхан амьтан таны гаргаж буй сэтгэлийн хөдөл­гөөнийг даган уурлавал уурлаж, инээвэл даган инээхийг хараад та бүр гайхаж орхино гээч. Хөхнөөс сүү гарахгүй бол уурлахдаа хамаг чадлаараа муухай бархи­рахыг яана. Тэд гаргаж буй ааш авираараа далимдуулан өөрсдийгөө илэрхийлэх ухааныг энэ үеэс эхлэн сурдаг. Тэд ярьж чадахгүй ч гэсэн таны хэлсэн болон хэлж байгаа үгийг ойлгох чадвартай байдаг. Тиймээс та хүүхдээ нялх гэлтгүй дэргэд нь хэлэх,  ярих үгээ цэгнэхгүй  бол болохгүй.  

  Хүүхэд хөлд орж, ид хөдөл­гөөнтэй, дэгэж дэрэвсэн үедээ хамгийн болгоомжгүй байдаг. Нэг харах нь ээ халуун юм руу орчих гээд нөгөө харахад хаалганд гараа хавчуулчих гээд л. Чимээгүй алга болчихвол заавал ямар нэг юм сүйтгэж байгаа нь тодорхой. Болохгүй бүтэхгүй зүйл энэ үед л хамгийн их гардаг. Жаахан байхдаа би разетикний нүхэнд юм шургуулж үзмээр санагддаг байж билээ. Цэцэрлэгийн багш маань болохгүй гээд байхад л нарийн төмөр шургуулаад тогонд цохиулж ухаан алдсанаасаа хойш дахин тийш зүглээгүй юмдаг. Гараа түлнэ, ий болохгүй гээд байхад хүүхэд чинь плитка руу ойртох гэж дурлаад байвал тийм ч халуун биш байх үед нь нэг удаа гарыг нь хүргээд авахад гэмгүй. Хөөрхий дахин ойртоно л гэж үгүй.

  Яг үүнтэй адил  хүүхэд бол­гон болохгүй гэсэн бүхэн рүү саваагүйтэн тэмүүлдэг. Туршлага сууж байж л хүн ухаан орно. Хаширсан хүн гэж харширсан хүнийг хэлнэ гэдэг шүү дээ. Монголчууд бидний хүүхдээ хүмүү­жүүлэх арга барилын томоохон алдааны нэг нь хүүхдийн санаач­лагын унтрааж гал дээр ус хийдэг явдал юм. Тэгж болохгүй ингэж болохгүй гэж аав ээж нь байнга зааварлан, номхон суулгаж л байвал л болох юм шиг санадаг. Ингэж хэт захиргаадаж хүмүүжүүлснээс болж таны хүүхэд ч бас бусдыг хэт их загнах, даран­гуйлах дуртай, хүний үнэ цэнийг ойлгодоггүй, бусдыг байгаагаар нь хүлээн авдаггүй, шүүмжилж, өөлөх, муулах хандлагатай бол­дог.

  Бид хүүхдийнхээ санаачлагыг, шинийг сэдэх урам зоригийг дарснаас болж тэд үзэл бодлоо зөв илэрхийлж чаддаггүй, хүн намайг шүүмжилчих болов уу гэсэн байдалтай, идэв­хи санаачлага муутай хүн болон хүмүүжээд байна. Мөн цэцэр­лэгийн насныхныг “Далан худал­чийн нас”, “Үлгэрийн нас” гэх мэтээр нэрлэсэн нь тун онож хэлсэн үг шүү. Тэд энэ үедээ олон зүйлийг санаанаасаа худлаа зохиож ярьдаг. Гэхдээ хамгийн яршигтай нь өдөрт 10-20 удаа яагаад гэдэг асуултыг тавьдаг.

Эзэнгүй хүүхэд

   Социализмын үед хүүхэд хүмүүжүүлэх арга ухаан арай өөр байсан юм шиг ээ. Нийгэм нь ч ялгаатай байсан учраас ёс суртахууны төлөвшлийг харь­цангуй сайн өгдөг байсан тал бий. Хэдий тийм ч тэр үеийн эцэг эхчүүд маш завгүй, дээрээс нь олон хүүхэдтэй айлд том нь багыгаа өсгөдөг  явдал ч нэлээд түгээмэл байсан. Тиймээс социа­лизмын үеийн гэр бүлүүдээс биеэ даасан хүмүүс нэлээд төрж байсан бол эрхийн тэнэг болсон айлын бага хүүхдүүд ч бас цөөн­гүй байдаг. Өнөөдөр ч тэр хүүхдүүдээс ах эгчийнхээ нөмөр нөөлгөнд амьдарч яваа нь олон. Харин орчин үед 3-4 хүүхэдтэй гэр бүлийг олон хүүхэдтэйд тооцдог болсон. Иймээс өнөө үед хүүхэд хүмүүжүүлэх асуудлыг бид арай өөр өнцгөөс нь харах цаг нэгэнт бий болсон. Баруунд  “Хүүхдийг долоон нас хүртэл хаан шиг өсгө, түүнээс хойш цэрэг шиг өсгө” гэдэг. Гэтэл манайхан эсрэгээр нь, нялх байхаас сургуулийн 3-4 анги хүртэл нь хараа хяналтан доороо өсгөчихөөд анги ахих тусам хичээлийг нь зааж өгч мэдэхгүй гэсэн нэрийдлээр зүгээр л гаргуунд нь хаячихдаг.

  Нөгөө хошин шогийн нөх­дүүдийн хэлдэг шиг “Хэн  хаагуур ямар юмаа хийгээд дэмий тэнээд байгаа юм бүү мэд”. Нэг ёсондоо хүүхэд нь эзэнгүй орхигддог. Гэтэл хүүхэдтэйгээ хүүхэд шиг биш найз шигээ, том хүн мэт харилцах ёстой хамгийн чухал үе нь “Өсвөр үе” буюу “шилжилтийн нас”-наас эхэлдэг. Шилжилтийн нас гэж хэлсэн нь ч учиртай. Хүүхэд тань том хүн болж байна гэсэн үг.

  Энэ үедээ хүүхэд “том хүн” болж байгаагаа мэдэрдэг. Насанд хүрэгчдийн нүдээр аливаа зүйлд хандахыг эрмэлздэг. Үе тэнгийнхэнтэйгээ болон насанд хүрэгчидтэй харилцах харил­цаа тэдний хувьд тун чухал юм. Тэдэнд үе тэнгийнхэн, хамт олон, гэр бүлдээ өндөр байр суурь эзлэх хэрэгцээ бий бол­дог. Хүүхдийн гэсэн бүхий л шинжүүдээс зайлсхийхийг эрмэлз­дэг. Өөрийнхөө боломжийг дээ­гүүр үнэлдэг. Мөрөөдөлдөө авт­даг. Орчин үеийн хөгжим киног сонирхох сонирхол нэмэгддэг. Үүний зэрэгцээ сэтгэл хөдлөлийн хурц илрэлийг үзүүлэх, заримдаа бүдүүлэг зан авир гаргах нь ч олонтаа. Охид бааранд сууж, нүүрээ байдгаараа будан, моодны дэгжин  хувцас өмсөн, урт янжуур зуун гоё эгч нарын аалийг даган дуурайхыг хүсдэг.  Хөвгүүдийн хувьд том ах нар шиг үнэтэй гоё машин унан, хотоор давхилдаж том том бизнес ярин, бие бие­нийхээ дээр гаран сагсуурч өөрийгөө харуулах нь сайхан санагддаг. Өсвөр насанд аливаа юмс үзэгдлийн дотоод мөн чанарт бус гадаад өнгөнд нь татагддаг тал бий.

  Бэлгийн бойжилт энэ үед эрчим­тэй явагдаж, даавар тэдний бие болоод сэтгэлийг зовоож байдаг. Нүүрээр нь батга гарч, сахал, хөх ургах, анхны сарын тэмдэг ирэх, үрийн шингэн ялгарч, сэтгэл санаа нь үймэх, дурлалаас болж уйтгарлах, шөнө зүүдэндээ нойтон дур тавих гэх зэргээр биед гардаг өөрчлөлтүүдэд тэд эхлээд дасах хэрэгтэй болдог. Дааврын өөрчлөлт нь өсвөр үеийнхнийг маш хүчтэй стрессдүүлж, сэт­гэл санааны тогтвортой бус байдлыг бий болгодог. Бэлгийн бойжилт болон сэтгэцэд гарч буй өөрчлөлтүүд нь охид хөвгүүдэд тун таагүй, цаашилбал бүр муухай сэтгэгдэл төрүүлж байдаг. Жишээ нь бэлэг эрхтэний ойролцоо үс ургах, хөх томорч байгаагаас санаа зовж, биеийн юм сард нэг удаа ирэх нь яршигтай болж хөвгүүдийн хувьд зүүдэндээ нойтон дур тавьж секс хийх хүсэл төрж эхэлдэг.  “Хэрэв эцэг эхчүүд хүүхдээ шилжилтийн насны үед нь сайн анхаарч хүмүүжүүлэн, жинхэнэ сайн найз нөхөд нь байж чадвал хүүхэд энэ хэцүү үеийг даван туулах сэтгэлийн тэнхээтэй байж чадна. Тиймээс аав ээжүүд  энэ үед бууж өгч болохгүй, харин ч эсрэгээр нь тодорхой зарчмаар цааш нь жолоодох хэрэгтэй” гэж Германы сурган хүмүүжүүлэх ухааны зөвлөгч Ян-Увэ Роггэ хэлж байна.

Нийгэм хүүхдийн хүмүүжилд хэрхэн нөлөөлдөг вэ?

   Хүүхдийн хүмүүжилд нийг­мийн энэ их орчил, улс төрийн үйл ажиллагаа өдөр тутмын боловсролын үйл явц, олон нийтийн мэдээллийн хэрэгсэл, орчин үеийн дуу хөгжмийн урсгал, тэдгээрийн гол төлөөлөгчид, урлагийн одууд маш хүчтэй нөлөө үзүүлдэг. Гэтэл манай нийг­мийн үйл ажиллагааны буруу нөлөө тэр тусмаа улс төрийнх­ний гаргаж буй алдаатай шийдвэрүүд бидний хойч үед сөрөг нөлөө үзүүлэх нөхцөлийг бүрдүүлж байна. Өнөөдөр бид хүүхдийн хүмүүжлийн алдаа дутагд­лыг боловсролын систем рүү чихдэг. Хүүхдээ багш нар, сургуульд даатган хаядаг үзэгдэл монгол­чуудын хувьд жирийн асуудал болсон. Тэр тусмаа хэв­лэл мэдээлийн хэрэгслийн асар хүчтэй нөлөөнд хяналт тавих цаг нэгэнт болжээ. Өнөөгийн нийгэмд хүүхдүүдэд зориулсан чансаатай телевизийн нэвтрүүлэг маш ховор байгаа төдийгүй явуулж буй нэвтрүүлгүүд нь хэрхэн яаж од болох вэ, ямар хялбар арга замаар бусдын анхаарлын төвд орших вэ, гэсэн хүмүүжил төлөвшлийг бий болгох үндсэн нөхцөлийг бүрдүүлж байна.

   Телевизээр өдөр болгон УИХ-ын гишүүдийн хэрүүлийг үзүүлэн эрэгтэй хүн ч гэсэн “Улаан хэрүүлч” байж болох нь гэсэн сэтгэгдэл төрүүлнэ. Энд тэндгүй авлигал, хээл хахууль Хатан Туул голынхоо хайран сайхан хөндийг нэг дарга маань бөөн мөнгөний төлөө худалдсан тухай яригдана. Үүний үр дагаварт дарга болчихоод мөнгөтэй болчихвол эх орноо худалдсан ч яах вэ, томчууд хахуулиар мөнгө олдог юм чинь хээл хахуулийн ажил олж хийвэл амьдрал болоод явчихна гэсэн бодол насанд хүрэгчдэд битгий хэл хүүхдийн дотоод сэтгэлзүйд ч бий болж тэдний ертөнцийг үзэх үзэл буруу төлөвшиж бие хүний төлөвшлийн хандлага чиглэлүүд буруу тийшээ хазайсаар байна. Тиймээс орчин үеийн хүүхдүүд мэргэжил сонгохдоо хүний сайн сайхан, нийгмийн сайн сайхны төлөө зүтгэдэг ажил мэргэжил сонгохоосоо илүү улс төр, биз­несийн хүрээний мэргэжил рүү хошуурах хандлага улам хавт­гайрч байна. Дээр нь нэмж хэлэхэд эцэг эхчүүд миний хүүхэд юунд сонирхолтой, юуг хийж гүйцэтгэх чадвартай билээ гэдгийг үл харгалзан ямар мэргэжил ашигтай вэ гэдгээр өөрийн дураар мэргэжлийг нь сонгон бизнес, нийгэм, хуулийн салбар луу хүүхдээ “чихдэг” сөрөг үзэгдэл нийгэмд нэгэнт газар авчээ. “Дургүйд хүчгүй” гэдэг. Сонирхоогүй мэргэжлээ эзэмшсэн хүн тухайн салбартаа амжилт олох нь ховор тохиолдол байдаг.

  Хүүхэд хүмүүжүүлэх уламж­лалт монгол арга нь аав ээж нар өөрийнхөө биеэр үлгэрлэн дуурайлж, бага наснаас нь ажил амьдралд сургаж байсан бол өнөөгийн аав ээжүүд бараг өглөөнөөс орой хүртэл хүүх­дийнхээ барааг хардаггүй. Бид өнөөг хүртэл хүүхдийг яаж хүмүүжүүлэх вэ гэдэг арга зүйг олж чадаагүй л явна. Хүүхэд хүмүүжүүлэх арга барил цаг үетэй уялдаад төлөвшиж бас амжаагүй л байна. Өөрөөр хэлбэл хүүхдээ хэрхэн өсгөж бие хүн болгон төлөвшүүлэх арга ухаанд нийтээрээ суралцаагүй. Тийм ч учраас хүүхдээсээ дэндүү холдчихсон,  үүнээсээ болоод тэдэнтэй ойлголцохоо боль­дог асуудал олон гэр бүлд гардаг. Үүнийг нэг хоёр хүн яриад шийдчих асуудал биш юм. Нийтээрээ, нийгмээрээ шийдэх зайлш­гүй асуудлын нэг нь яах аргагүй энэ. Эхнэр нь хүүхдээ хараад гэртээ суудаг япон, солонгосын дэг жаяг бас ч тийм ухаан муутай хүмүүсийн ажил биш юм шиг байгаа юм. Гадныхан энэ бэрхшээлтэй асуудлаа ийнхүү шийдэж чадаж. Манайхан ч гэсэн хэзээ нэгэн цагт гарцаагүй ийм жишигт шилжих л байх.

www.facebook.com/For Little one групп-с авав

Хүүхдийн ой санамжийг сайжруулах арга:

1.Хүүхдэд юм тогтохдоо албаар хүчээр тогтоодоггүй аль болох тоглож байх үедээ эсвэл дуртай зүйлээ хийж байх үедээ юм тогтоодог.

2.Сэтгэлд тод үлдсэн сэтгэгдэл, таны баяр баясал мөн магтаал зэргийг үргэлж төрүүлж байх

3.Юм тогтооход нь ямар нэгэн урамшуулал эсвэл сонирхолыг төрүүлэх хэрэгтэй.

4.Улам сайн юм тогтооход нь давтлага хэрэгтэй.Тогтоохгүй байгаа зүйлээ дахин дахин давтах мөн сурсан зйүлийг нь сайн ашиглаж хэрэглүүлж байх.

5.Энгийн хялбар,ойлгомжтой байх нь хүнд хэцүү зүйлийг сурахад гол туслагч нь болно.Хамгийн хэцүү даалгавар ч жижиг, үе шатанд хуваах юм бол арай дөхөм хялбар болно.

6.Дандаа урьдаа тавьсан зорилгоо харж үзэж байх яагаад гэвэл хүүхдийн нас болон урьд тавьсан даалгавар тэнцүү байх хэрэгтэй.

7.Зарим даалгавар бодох зүйл ихтэй байдаг.Заримдаа хүүхдэдээ тайлбар хийж өгч байх хэрэгтэй яагаад ээжийн хэлсэн захисан зүйлийг/ элс бие биеэн руугаа цацахгүй байх,ээжээсээ хол гйүхгүй байх/ санаж хэрэгжүүлж байхыг анхааруулах.

8.Эээж аавын хайр халамж, өөртөө итгэх итгэл зэрэг нь хүүхэдийн гол хөдөлгөгч хүч юм.

9.Зарим зүйл дээр төлөвлөгөөтэй аижллах нь хүч чадлаа хэрэггүй зүйлд үрэхгүй байх, алдаа гаргахгүй байх, хүүхэд амжилтанд хүрэх өөртөө итгэх итгэлийг өгдөг.Тараах материал,шүлэг, дуу,  хөгжөөх тоглоом болон бусад хүүхэд сургалт хүмүүжилд хэрэг болох зүйлс бүгд ашиглах хэрэгтэй.

www.facebook.com/Indigo-Кids- с авав

Хүүхэд амжилтанд хүрэхэд саад болдог 7 хүмүүжлийн алдаа :

Манлайлт судлаач, сэтгэл зүйч судлаач олон олон бүтээл нь бестселлер болж байсан Тим Элмор өөрийнхөө судалгааны үндэсэн дээр ихэнх эцэг эхчүүд хүүхдийг багаас нь өөртөө итгэлгүй байх, хувийн болон ажил хөдөлмөрийн амжилт олоход нь өөртөө итгэх итгэлгүй болтол нь хүмүүжүүлж программчилсан байдгийг олж судалжээ.

1.      Бид түүнд эрсдэл гаргах боломж олгодоггүй.

Бид алхам тутамд осол аюул байнга тулгарч байгаа орчин үед амьдарч байгаа.Өнөө үеийн уриа бол “ Аюулгүй байдал хамгийн түрүүнд” гэсэн уриа нь эцэг эхчүүд хүүхдүүдээ алдах гэсэн айдасаа үүдэн байнга хайр халамж анхаарал тавьж байдаг.Хэрэв хүүхдүүд гадаа тоглохдоо унаж гар хөлөө шалбалж байгаагүй бол том болоод “юм болгоноос айдаг “ тий өвчин тусах магдлалтай.

   Хүүхэд олон дахин унаж хөлөө шалбалах нь энэ бол жирийн нэг үзэгдэл гэж хүлээж авч сурна.Өсвөр насныхан маргалдах, анхны хайрын бүтэлгүйиэл зэргийг өөрийн биеэр мэдэрч байж сэтгэл зүйн хувьд хүлээцтэй тайван байдлыг олж авах нь том болоод урт удаан харилцааны чухал гол хөшшрэг болохыг мэдэрнэ.

2.      Бид маш хурдан түүнд тусламж үзүүлэх гэж сандардаг.

Өнөөгийн залуу үе маань 30 жилийн өмнөх хүүхдүүдийн чаддаг мэддэг зарим нэгэн чухал чавдарыг өөртөө олж аваагүй байдаг. Яаггад гэвэл бид маш хурдан хүүхдэдээ “ хайр халамжаар “ бялхуулж өөрсдөө хүнд хэцүү асуудлаас яаж хурдан гарах арга замыг хайх тийм чадвараас нь холдуулдаг.

      Хэзээ нэгэн цагт хүүхэд маань намайг байнга хэн нэг нь аварч тусалж байдаг “ хэрэв би ямар нэгэн алдаа гаргаж, амжилтанд хүрэхгүй бол, томчууд бүхнийг засаад бэлдээд өгнө” гэсэн сэтгэхүйтэй болно.

3.      Бид хүүхдээрээ маш хурдан гайхуулах юм.

1980 оноос сургуулиудад хүүхдийн өөртөө итгэх тигэлийг өндөр өсгөх хөдөлгөөн яюагдаж эхэлсэн.”Хүүхэд бүр нэг шоо аваад” өөрийгөө тэр шооны олон өнгө шиг цорын гац гэж мэдрүүлэх дүрэмтэй байсан.

Харин орчин үеийн сэтгэл зйү судлаачид энэхүү арга барил нь хэлж боломгүй хор нөлөө үззүлж байгааг хэлэх гэж оролджээ.хэсэг хугацааны даараа хүүхэд зөвхөн ээж аав нь түүний мундагийг нь шагшин магтахад өөр хүмүүс бол магтаж саашахгйү байхыг анзаарна.тэгэхээр хүүхэд ээж аавынхаа үнэн хэлээд байна уу үгүй юм гэж эргэлзэж эхлэнэ.Тэрбээр магтуулах дуртай байх боловч энэ нт хир үнэнтэй нийцэж байна гэж мэдэрэх болно.

Энэ нь яваандаа хүүхэд маань худал хэлэх, нэмж давсалж ярих, хүн хуурах зэргээр яг үнэн байдалтай нүүр тулахаас эмээсэндээ ийм арга хэрэглдэнэ.Яагаад гэвэл тэрбээр хүнд хэцүү бэрхшээлтэй тулгарах чадвар суугаагүй учраас.

4.      Бид гаргасан алдааг нь сайн сахилга батаар солилцоо хийх гэдэг.

Таны хүүхэд таныг минут тутамд хайрлах ёсгүй.Тэрбээр амьдралд олон олон хүнд хэцүү давааг туулах болохоор хэт их эрхлүүлэх нь түүнд саад болно.

  Тийм учраас хүүхэддээ “ үгүй” болон “яг одоо биш” гэж хэлж байх нь түүний хүсэл, хэрэгцээгээ зохицуулж сурахад хэрэгтэй.Олон хүүхэдтэй гэр бүлд нэг хүүхдээ шагнаад нөгөөхөө үлдээх нь шударга бус гэж үздэг.Бүгдийг нь шагнах ёстой гэж үздэг.Тэгэх нь боломжгүй юм.Ингэснээрэ та хүүхдийнхээ амжилт болон сайн сахилга баттай байх нь зөвхөн  өөрөөс нь шалтгаална гэдэг боломжийг алдаж байна гэсэн үг.

Хүүхдүүдээ шагнах маягаар тоглоомын төв руу авч  явах гэж байгаа бол дахин дахин бодож эргэцүүлээрэй.хэрэв таны арга дандаа мөнгөн шагнал дээр тулгуурладаг бол  хүүхдийн доторх өөрийн гэсэн дээш ахиж байх тэмүүлэл болон таныг хайрлах хайр нь хэзээ ч нэмэгдэхгүй байхыг сайн бодолцоорой.

5.      Бид өөрсдийн алдсан алдаанаасаа ер хуваалцдаггүй.

Хэзээ нэгэн цаг өсвөр насныхан маань “өөрийнх нь жигүүр ургаж” дүүлэн нисэхийг хүснэ.Томчууд маань үүнийг зөвшөөрөх хэрэгтэй.Энгэснээрээ бид хүүхэддээ мэдэхгүй чадахгүй багйаа зүйл дээр нь сануулга сэрэмжлүүлгэ, зөвөлгөө өгөхгүй гэсэн үг биш.

  Та тэдний насан дээр ямар алдаа оноо гаргаж байснаа хуваалцах хэрэгтэй, гэхдээ тахи татах, архи уух, хар тамхи хэрэглэх зэрэг  яншиж үглэх шаардлагагүй.Хүүхэд маань иэдэнд тохиолдох онцгүй,муу муухай зүйлтэй тааралдах эсвэл учрахад бэлэн байж тэр нөхцөлд ямар шийд гаргаж байх вэ гэдэг чадвартай болох хэрэгтэй.Та тэдэнд иймэрхүү зүйлтэй тохиолдоход яаж ямаршуухан хүлээж авч байсан ямар ямар зүйл мэдэж авч цаашид сутгамж болсон талаараа энгийн л яриа өрнүүлэх хэрэгтэй.

6.      Бид оюун ухааныг, өсөж торниж ухаан сууж байгаатай байнга андуурдаг.

Өсөж том болж байгаа хүүхдийн оюуны хөгжлийг бид ийм том болсон юм чинь “том хүний ертөнц руу орохол алзахааргүй болсон гэсэн буруу дүгнэлт хийдэг.Энэ бол тйим биш шүү.Жишээ нь дэлхийд нэртэй тамирчид болон Голливуд жижүгчид маш авьяаслаг байж байнга л хэл аманд өртөж явдаг шүү дээ.Хүүхдээ бүх зүйл дээр маш ухаалаг гэж битгий бодож байгаарай. “Хариуцлага хүлээх чадвартай нас” эсвэл хүүхдэд бүх зүйлээ өөрөө шийдэх тийм эрх чөлөөг хэзээ өгч болох вэ гэсэн ид шидийн заавар байдаггүй.харин ганц сайн заавар байдаг нь хүүхдэдээ тодорхой насанд хүртэл нь байа хараа хяналтаа өндөр байлгах юм.Хэрэв таны хүүхдийн үеийнхэн арай илүү бие даалттай байвал та иүүнд тийм боломж олгохүй бүх зйүлийг нь өмнөөс нь хийж байгаа гэдгээ санаарай.

7.      Бид хүүхэддээ зааж сургадаг зүйлүүдээ өөрсдөө дагаж мөрддөггүй.

Бид эцэг эх учраас хүүхэддээ мэдээж сайн сайхан амьдарлыг хүсэж тэр амьдралыг бий болгох хэрэгтэй.Одоохондоо бид орон гэийн удардагч нар байна, тийм учраас эргэн тойронтойгоо маш шударгаар хандаж байх хэрэгтэй.Жижиг ч гэсэн өөрийнхөө үйлдлүүдийг хянаж шалгаж байгаарай, яагаад гэвэл таныг байнга харж сурж байгаа жижиг хүн хажууд чинь байгаа шүү.Хэрэв та хэлсэн ярьснаасаа өөр зүйл хийгээд байх юм бол хүүхэд бас л тэгж болдог юм байна гэсэн ойлголттой болно. Хүүхэддэ аль болох эелдэгээр бие биеэндээ тусалж байхыг үлгэх жишээгээр үзүүлэх хэрэгтэй.Хүн болгон эсвэл байгаа орчин тойрондоо үргэлж дулаан ур амьсгал бүрдүүлж байгаарай, хүүхэд тань мөн л танаас үлгэрлэн дуурайх болно.

www.facebook.com/Indigo-Kids- с авав.

Хүүхдээ сурлага сайтай болгохын тулд эцэг эхийн хийх шаардлагатай 6 зүйл

2013 онд Япон улсад явуулсан судалгааны үр дүнд хүүхдийн сурлага нь эцэг эхийн орлогоос ихээхэн хамааралтай болохыг тогтоожээ. Өөрөөр хэлбэл өндөр орлоготой гэр бүлд өссөн хүүхэд сурлага сайтай байх магадлал өндөр аж.
Гэвч орлого өндөр биш гэр бүлд өссөн хүүхдийн сурлага муу байсан уу гэвэл үгүй юм. Хангалттай бсих орчин… нөхцөлд өссөн ч сайн сурлагатай байсан хүүхдүүдийн талаар илүү нарийн судалгаа явуулсaны эцэст эцэг эх нь ихээхэн нөлөөлдөг болох нь тогтоогдсон юм. Судалгааны үр дүнд тулгуурлагдсан "Хүүхдээ сурлага сайтай байлгахын тулд хийх шаардлагатай 6 зүйл"-ийг танд танилцуулж байна.

1. Хүүхдэдээ өндөр найдвар тавих.
Хүүхдээ бакалаврын зэрэгтэй болчихвол боллоо гэж боддог эцэг эхийн хүүхэд магистерийн зэрэгтэй болгочихвол ч гэж боддог эцэг эхийн хүүхдээс 25%-иар муу дунтэй байдаг байна. Гэхдээ “Хичээлээ хий” гэж байнга сануулах тусам хүүхдийн сурлага муу байх хандлагатай гарчээ. Байнга хичээлийг нь хянаж хичээл хийх сэдлийг нь өдөөх хэрэгтэй.

2. Хүүхдээ бие даасан хүн болгох хэрэгтэй
Хүүхдээ хүмүүжүүлэхдээ бие даасан, хүний сэтгэлийг ойлгодог, өөрийн үзэл бодлоо чөлөөтэй зөв илэрхийлдэг, мөрөөдөлтэй байж түүнийхээ төлөө зорилгоо биелүүлдэг хүн болгоё гэж хичээсэн эцэг эхийн хүүхэд сайн сурлагатай байжээ.

3. Өглөөний хоол заавал идүүлэх
Зөв амьдралын хэв маягт сургах хэрэгтэй. Өглөө бүр өглөөний хоол цай бэлтгэж өгсөнөөр өглөө эрт сэрж, орой эрт унтаж хэвших юм. Мөн тоглоом тоглох цаг болон интернет хэрэглэх цагийг ч зөв зохицуулж цаг баримталдаг болгон сургах хэрэгтэй.

4. Ном уншуулах
Ном, сонин унших нь хүүхдийн сурлагатай нарийн нягт холбоотой байдаг. Уншсан номных нь тухай ярилцах, бага байхад нь зурагтай ном уншиж өгдөг байсан эцэг эхийн хүүхдийн сурлага сайн байдаг ажээ.

5. Номын сан, галлерей, музей рүү дагуулж явах
Сард нэг удаа номын сан рүү хүүхдээ дагуулж явдаг гэр бүлээс явдаггүй гэр бүлийн хүүхдийн сурлага 30%-аар муу байдаг байна. Зөвхөн ном уншуулах биш хамт явах нь чухал юм.

6. Хүүхэдтэйгээ ярилцах
Өдрийг хэрхэн өнгөрөөсөн тухай, шинэ мэдээний тухай, ирээдүйн мэргэжлийнх нь тухай ярилцах зэрэг нь сурлагад хүчтэй нөлөөлдөг байна. Хүүхдийг бага ангид байхад нь идэвхитэй харилцаж байх хэрэгтэй гэдэг үр дүнд хүрчээ.

Эх сурвалж:
TheHuffingtonPostJapan
http://www.huffingtonpost.jp/2014/04/16/child-education_n_5163745.html?utm_hp_ref=japan-lifestyle

Тайёо Гифт ХХК-ын хамт олон
99449310, 88559310
[email protected]
WWW.TAIYOGIFT.MN

Эрэгтэй, эмэгтэй хүүхдийн аль нь ухаантай вэ ?

Дээр үед хүүхдийн оюун ухаан хүйснээс нь шалтгаалдаг гэлцдэг байсан.Тийм учраас ямар чхамаагүй арга хэрэглэн хүү төрүүлэхийг хичээдэг байсан.Харин охинг үгүй байсан.Одоо ч ялгаагүй хүүг хүсэмжилсэн хэвээр.үүний тулд хүүхнүүд тусгайлан диет барьж, боломжит өдрийг тоолж өөрсөндөө янз бүрийн асуудал нэмдэг.

   Энэ бүхэн хэнд хэрэгтэй гэж ? Хүүхдийн оюун ухаан хүйсний ялгаанаас бус харин өвлөж авсан ген болон эцэг эхийн хүмүүжлээс гол төлөв шалтгаалж байна гэж эрдэмтэд үзэж байна.

Хөвгүүд охидоос илүү ухаантай юу ? аль асвэл эсрэгээрээ юу ? энэ нь юутай холбоотой вэ ?

Яах аргагүй хүүхдийн хүмүүжил ухаан бодол төлөвшихөд гол үүрэг гүйцэтгэж байна.хэрэв эцэг эхчүүд бүх талаас нь хүүхдүүдээ хөгжүүлэх юм бол маш өндөр амжилт үзүүлж байна.Зарим нэгэн зүйл дээр охидууд хөвгүүдээс хоцрохгүй, зарим зүйл дээр илүү ур чадвартай байгаа.

 Хэл яриа.1,5настай охин 50 гаруй үг хэллэгтэй байхад, жижиг залуус маань энэхүү үг хэллэгийг 2настай эсвэл түүнээс хойш хэлж сурах жишээтэй.Дүрмийн дагуу охидууд сайн уншиж сурдаг, үргэлж хэл ярьж байдаг, хэцүү урт өгүүлбэрийг сайн хэлдэг.Сургуульд сурч байхад  гадаад хэл болон уран зохиолдоо хөвгүүдийг бодвол охид илүү сайн байдаг.

  Ерөнхий хөгжил. Хөвгүүдийн ихэвчлэн бага тархины хөгжил арай удаан байдаг тул тэд арай сахилга батаар тааруу, хөдөлгөөнтэй байдаг.Тийм учраас мэргэжилтэнгүүд эрэгтэй хүүхдийг  3нас хүрэхээс өмнө цэцэрлэгт өгөхгүй байхыг , сургуульд 7гас хүрэхээс нь өмнө өгөхгүй байхыг зөвлөдөг.Мөн төгсөх ангид ирэхэд нэмэлт хичээл, давтлаганд явуулвал илүү үр дүнтэй гэж зөвлөдөг.

Та хөвгүүд маант байнга охидоос хоцорч байна гэж битгий бодоорой, өсвөр насандаа хөвгүүд маань цоолон гарч, бүр онц сурлагатан болдог шүү.

Ажиллах чадвар : Бага ангий ямар ч багш охид хөдгүүдээс илүү анхааралтай байдаг гэж хэлнэ.рөвгүүдэд хичээлийн сэдвийг ойлгуулахад уддаг, тэд нэг зүйл дээр удаан тогтож чаддаггүй. Мэдээж охидууд маань автоиатаар бүхнийг цээжилдэг, шалгуулсныхаа дараа амархан мартдаг.Харин хөвгүүд маань бүх талаас, жижигчлэн үзэж сурах хандлагатай.

  Охид хөвгүүдийн маань гол сэтгэл зүйн ялгаа бол жижиг залуус маант илүү хөдөлгөөнтэй,  бүх зүйлийг мэдэх сонирхолтой, бүх зүйлийг ухаж түнхэхийг хүсэмжилдэг.Охидууд маань бэлэн болсон загвар,зааврын дагуу ажиллах сонирхолтой, судлах шинжлэх тал дээр арай сул.

   Тоо бодлого.Алгебр болон геометрийг хөвгүүд арай илүү бодож чаддаг.Харин гадаад хэл, уран зохиол охидуудад илүү хялбар байдаг.Ихэнх туршилтууд үүнийг баталж байдаг.

Хийсвэр бодол.Бүх л өрөх барих, засах тал дээр хөвгүүд илүү байдаг.

Гоц ухаан. ухаан талдаа охидууд маань дундаж түвшинд байдаг бол нэг бол өндөо иүвшинд нэг бол доор түвшинд хөвгүүд байлаг, ихэнхдээ доод түвшингийн илүү байдаг.

Тэгэхээр хүүхдийн хүйс нь бие биенээсээ тийм зүйл дээр илүү гэхэд хэцүү.Эсрэгээрээ бид бие биенээ харилцан нөхөж байдаг.Сүүлийн жилүүдэд хүйсний ахрилцан бие биеэндээ шингэх үйл явц болж байгаа, эмэгтэйчүүд голдуу эрэгтэй хүний үүрэг хүлээж, эрэгтэй хүнд зохицсон мэргэжил эзэмшиж, мөн эрэгтэйчүүд дээр тйим тохиолдол  болж байгаа. Одоо үед эрэгтэй хүн – гэрийн эзэгтэй дүрд орж, харин эмэгтэй хүн карьер хөөж, гэр бүлээ тэжээж байна.

Тийм болохоор хүүхдээ дээр үеэс уламжлагдан ирсэн ярианаас болж хүмүүжүүлэх шаардлагагүй. Хэрэв эрэгтэй хүүхэд хүүхэлдэйгээр тоглож байвал, тэрбээр ирээдүйд хүүхэдтэй болно гэдгийг нь бодолцоорой, харин хөлбөмбөг сонирхдог охид байвал ирээдүйн дэлхийн аварга болох ч юм билүү гэж бодоорой.Гэхдээ энэхүү бодол нь түүний хүйсний байдлыг үгүйсгэх асуудал биш үү.Харин эсрэгээрээ өнөөгийн байдлын шаардлага болон эрэгтэй, эмэгтэй хүүхэд ер нь ямар байвао зохистой 2-н дундажийг сайн барих хэрэгтэй.

Охин хүүхдийг эмэгтэй хүнд байдаг / уян зөөлөн ааш, даруу төлөв байдал, тэвчээртэй / чанруудыг шингээж хүмүүжүүлэх харин хөвгүүдэд / шмйдэмгий, хөдөлгөөнтэй / чанруудыг дөхүү хөгжүүлэх хэрэгтэй.Эрэгтэй хүүхдэд мундаг булчинглаг биенээс гадна хүнтэй, өрсөлдөгчтэйгээ хэл амаа ололцдог байх зан чанрыг төлөвшүүлэх.Тийм учраас хүүхдийнхээ хүсэл сонирхлыг татсан орчин руу зөвхөн анхааралаа хандуулахгүй байх.Хөвгүүдэд гадаад хэлний мэдлэгэ, сэтгэл зүйн мэдлэгэ мөн илтгэл тавих чадвартай байх нэмэр тустай.Охидууд тоо бодлого, физик, хими зэрэг мэдлэгэ хэрэг болно.

Хүүхэддээ ном уншиж дадалд сургах, ингэснээр ухаан тэлэх, санамж өндөртэй болох, хийсвэр сэтгэлгээ, юмыг бодох чавдар хөгждөг.Ялангуяа эрэгтэй хүүхэд бол түүнтэй уншсан номных нь талаар ярилцах нь хэл яриа хөгжих, өөрийн хүсэл, сэтгэл, дотор талаа гаргаж сурахад нь нэн ач холбогдолтой.

www.facebook.com/Indigo-Кids- с авав

 

 

 

 

Хүүхдүүд яагаад өвдөх дуртай байдаг вэ? Энд бид хамгийн их тохиолддог – нус нь гоожин халуурах, хоолой өвдөх мэтийн айхтар бус өвчний тухай ярьж байна. Зарим хүүхэд ойр ойрхон өвчлөмтгөй болсон байдаг. Яагаа ч үгүй байхад шүү. Үүнд олон шалтгаан байж болох ч өвчилсөн хүүхэддээ хандах эцэг эхчүүдийн буруу хандлага ихээхэн нөлөөлдөг юм. Дэлгэрэнгүй авч үзье.